UNI Global’in cinsel taciz ve şiddete karşı koruma kampanyası sonuç verdi: Pek çok ülkede işyerinde cinsel taciz cezalandırılıyor

Salgın sırasında mağaza çalışanlarına yönelik cinsel tacizin ve şiddetin artması, bu konuda farklı politik hamleleri gerekli kıldı.

Avustralya’da Mağaza ve Dağıtım İşçileri Sendikası (SDA) yaptığı bir araştırmada perakende çalışanlarının yüzde 87’sinin müşterilerin sözlü tacizine maruz kaldığını tespit etti.  İngiltere’de USDAW ise çalışanların yüzde 77’sinin sözlü tacize maruz kaldığını ve yüzde 53’ünün tehdit edildiğini, kadınların ve beyaz olmayan çalışanların yaklaşık yarısının kimlikleri nedeniyle hedef alındığını bildirdi. Perakende, Toptan ve Mağaza İşçileri Sendikası RWDSU/UFCW tarafından yapılan bir anket, Amerika Birleşik Devletleri’ndeki perakende çalışanlarının yüzde 80’inden fazlasının aktif bir silahlı  saldırgandan korktuğunu, ancak patronların yalnızca yüzde 7’sinin şiddet olaylarından sonra güvenlik önlemlerini artırdığını belirtiyor. 

Bu durum sektörde örgütlü sendikaları harekete geçirdi. İşyerinde cinsel taciz mücadele ve üyelerinin hak ettiği korumaları talep etmek için yeni kampanyalar başlattılar.

Bu kampanyalar, birçok ülkede daha iyi yasaların çıkarılmasını sağladı:

Japonya: Cinsel tacize karşı Akita ve Tokyo yönetmelikleri…

Tekstil, Kimya, Perakende Ticaret ve Hizmet İşçileri Sendikası’nın (UA ZENSEN) Japonya’da üçüncü taraf şiddetine karşı yürüttüğü kampanya, çalışanlar için önemli değişimler getirdi.  Tokyo’da bu günlerde Çalışanların Müşteri Tacizinden Korunması Yönetmeliği çıkarıldı.

Türünün ilk örneği olan yönetmelik, yaygın olarak “kasu-hara” olarak adlandırılan müşteri tacizini önlemeye odaklanıyor. Yasa tacizi yasaklıyor ve çalışanlara “önemli ölçüde rahatsızlık” ve çalışma ortamına zarar verebilecek çok çeşitli müşteri davranışlarını engelliyor.

Müşteriler, çalışanlar ve işverenlerin sorumluluklarını belirten yönetmelik, müşterilerin söz ve davranışları konusunda dikkatli olmaya çağırıyor.  Yönetmelikte işverenlerin bu tür davranışları önlemek için “gerekli ve uygun önlemleri almak için çalışmaları” gerektiği belirtiyor. Yönetmelik yeni cezalar getirmiyor, ancak davranışın niteliğine bağlı olarak tacizci mevcut yasalara göre cezalandırılabilecek.

UA ZENSEN’in Başkanı Tomoko Nagashima açıklamasında, “UA ZENSEN 2015’ten beri müşteri tacizi üzerinde çalışıyor ve Tokyo ve diğer vilayetlerde nihayet yönetmeliklerin yürürlüğe girmesi on yıl sürdü, bu önemli bir ilerleme. Ayrıca, şirketlerin müşteri tacizini önlemek için önlemler almasını gerektirecek bir yasa tasarısı 2025 Meclis oturumunda kabul edilmek üzere. Faaliyetlerimizin arkasındaki itici güç üyelerimizin sesidir. Amacımız hem hizmet sağlayıcıların hem de hizmet alıcıların saygı gördüğü bir toplum inşa etmektir. Müşteri tacizinin önlenmesini iyileştirmek için faaliyetlerimize devam edeceğiz.” dedi.

Tokyo yönetmeliği, Japonya’daki mağaza çalışanlarının karşılaştığı tacizle mücadele için ilk kapsamlı önleyici tedbirler olan Nisan 2022 Akita Eyaleti Çeşitliliği Teşvik Temel Yönetmeliği’nin başarısı temel alınarak oluşturuldu.

İngiltere: Ceza yasasını değiştirmek

İngiltere Mağaza ve Depo Çalışanları Sendikası USDAW tarafından yakın zamanda yapılan bir anket, perakende çalışanlarının yüzde 93’ünün kendilerine daha fazla koruma sağlayan bir yasa istediğini ortaya koydu.

İngiltere hükümeti, Şubat 2025’in sonlarında parlamentoya Suç ve Polislik Yasa Tasarısı’nı sundu. Yasa tasarısı kabul edilirse, perakende çalışanlarına saldıran kişilere altı ay hapis cezası getirilecek, hırsızlıkları önlemek için konulan düşük düzeydeki 200 Avro’luk para sınırı ise kaldırılacak.

Bu yasa tasarısı, İngiltere ve Galler’de Nisan 2022’de kabul edilen ve perakende çalışanlarını kamuya hizmet veren kişiler olarak tanımlayıp perakende çalışanına saldırmayı ağırlaştırılmış bir suç haline getiren bir yasaya dayanıyor.

İsveç: Erişimi reddetme

Uluslararası Hizmet Sendikası’na (UNI) bağlı İsveçli Handels ve Unionen’in çabaları sayesinde İsveç, 2021 yılında perakende çalışanları için özel mevzuat çıkaran ilk ülke oldu. “Erişimi Reddetme Yasası”na göre, bir müşterinin mağazada suç işleme veya birini taciz etme riski varsa mağazaya erişimi yasaklanabilir. Erişim yasağını ihlal eden herkes para veya altı aya kadar hapis cezasına çarptırılabilir.

İsveçli perakendeci ICA’nın çalışanı olan Julia Salomonsson, yeni mevzuattan yararlanan ilk çalışan oldu. Takıntılı bir müşteri, durmasını tekrar tekrar istemesine rağmen onu takip etti. Yasa sayesinde, çalıştığı mağazaya girmesini veya kendisiyle iletişime geçmesini yasakladı. Yasak daha sonra uzatıldı ve bir sonraki adım hapis cezası oldu. Julie, “Savcının hapis cezası isteyeceğini beklemiyordum. Durumu ciddiye almaları insana kendini iyi hissettiriyor.”

İskoçya: Mağaza çalışanlarını koruma kanunu

İsveç’i, 2021’de Mağaza Çalışanlarını Koruma Yasası’nın kabul edilmesiyle İskoçya izledi. Yasa, USDAW’ın uzun süredir devam eden “Korkudan Kurtulun” kampanyasının ilk zaferiydi ve bu yasa İngiltere ve Galler’de de benzer mevzuatların getirilmesine katkıda bulundu.

Yasa, bir perakende çalışanına saldırma, tehdit etme, taciz etme, engelleme veya engellemeyi yasal suç olarak getirdi. Bu fiilin suçu 12 aya kadar hapis cezasına kadar çıkabiliyor. Perakende çalışanı yasal yaş sınırlamasını uyguladığında ek bir yasal ağırlaştırıcı eklenebiliyor.

Polis, yasanın ilk yılında perakende çalışanlarına karşı 3 bin 277 suç kaydetti. Bunların çoğu (bin 130) perakende çalışanına yönelik tehdit veya taciz edici davranış suçlarıydı. 786’sı ise perakende çalışanına yönelik sıradan saldırıyı içeriyordu, ayrıca sekiz ciddi saldırı da oldu.

Avustralya: Birden fazla eyalet ve bölgede birden fazla yasa

SDA Union’ın “Kim Hizmet Almayı Hak Etmiyor” kampanyası, Avustralya’daki birden fazla eyalet ve bölgede çıkarılan daha iyi koruyucu mevzuatın arkasındaki itici güç oldu.

2022’de hem Batı Avustralya hem de Yeni Güney Galler, Queensland ve Kuzey Bölgesi, pandemi sırasında artan cinsel tacize yanıt olarak kurallara uymayan müşterilere daha yüksek yaptırımlar uyguladı. Sonraki yıllarda, Güney Avustralya, Yeni Güney Galler ve Batı Avustralya parlamentoları, görevleri sırasında perakende çalışanlarına yapılan saldırılar için belirli bir suç tanımı yaptı veya perakende çalışanlarına iş başında saldıran müşteriler için cezaları artırdı.

Victoria Parlamentosu şu anda perakende sektöründeki çalışanlar da dahil olmak üzere müşteriyle yüz yüze çalışan çalışanlar için yeni korumalar içeren mevzuatı değerlendiriyor.

ABD: Perakende çalışanının güvenliği yasası

ABD’li  RWDSU’nun kampanyaları, New York eyaletinde artan ve ölümcül şiddet döneminde mağaza çalışanlarını korumak için tasarlanmış çığır açıcı bir Perakende Çalışanının Güvenliği Yasası’nın kabul edilmesini sağladı.

Eylül 2024’te yasalaşan yasa, on veya daha fazla çalışanı olan mağaza işverenlerinin bir işyeri şiddetini önleme politikası benimsemesini ve çalışanlara yıllık eğitim vermesini gerektiriyor.  Yasaya göre; ülke çapında 500’den fazla çalışanı olan tüm mağaza işverenleri, çalışanlarına panik butonları takacak veya cep telefonu tabanlı panik butonları sunacak.

Yeni mevzuat, New York’taki perakende çalışanlarının daha iyi koruma sağlamasına yardımcı olmaya başladı bile. New York’taki Barnes & Noble kitapevlerindeki ilk toplu sözleşmeler, güvenlik komitesi, işyerinde şiddet ve cinsel tacize karşı önlemler dahil olmak üzere yasanın da ötesine geçen kazanımlar sağladı; bunlar arasında gerginliği azaltma eğitimleri ve güvenli olmayan durumlardan uzaklaşma hakkı da yer alıyor.

“İşlerimizi yaparken kendimi ve iş arkadaşlarımı olabildiğince güvende tutmak için sözleşmeye ekleyebildiğimiz birçok güvenlik hükmü konusunda en çok heyecanlıyım!” diyor New York City, Union Square’deki Barnes & Noble Flagship mağazasında kitapçı olan Bear Spiegel.

Müşteri suistimalini sona erdirmek için küresel bir çaba

UNI, müşteri suistimaliyle mücadele eden sendikaları desteklemek için sürekli çaba gösteriyor.

UNI Perakende Sektörü Başkanı Mathias Bolton, “Bu kazanımlar, üyeleri için mücadele eden mağaza sendikalarının gücünün bir kanıtıdır. Yeni mevzuatı memnuniyetle karşılıyoruz ve üye sendikaları temel korumayı güvence altına aldıkları için kutluyoruz. Ancak mücadele henüz bitmedi – küresel kampanyamız aracılığıyla, her yerdeki her mağaza çalışanı işinde güvende olana kadar baskı yapmaya devam edeceğiz.” diyor.

Kampanya dökümanları ve rapor için https://uniglobalunion.org/about/sectors/commerce/stop-violence-and-harassment-in-commerce/

www.uniglobalunion.org/news/commerce-unions-win-better-legislation-against-violence-and-harassment-at-work/