Berlin’de doğdu. Anne ve babası o küçük yaştayken ölünce evlerde çalışmaya başladı. Prusya İmparatorluğu’nda o dönemde ev işçilerinin durumu çok kötüydü; işveren onları dövebiliyordu. Sosyalist partiye üye oldu. Daha sonra arkadaşları ile birlikte örgütlenmesi en zor kesim olan ev işçisi kadınları örgütlediler. Savaştan sonra Doğu Almanya’da yaşamaya karar verdi.
Luise Kähler, 12 Ocak 1869’da Berlin’de doğdu. Babası taksi şoförü idi. Annesinin mesleği hakkında hiçbir bilgi yok. Çünkü o bir kadındı. Annesi de babası da Prusya Krallığı’na bağlı Silezya’dan Berlin’e göç etmişlerdi.
Becerikli bir kız çocuğuydu yedi yıllık ilkokul eğitimi sırasında yatakhanedeki çocukların kaydını tutma görevi öğretmenleri tarafından ona verilmişti. Eli kalem tutmaya böyle başladı. Luise, 14 yaşındayken annesini daha sonra da babasını kaybetti. 15 yaşındayken Berlin’de hizmetçi ve çocuk bakıcısı olarak ilk işine girdi.
Bu iş bir yıl sürdü. O dönemde burjuva evlerinde her şeyden sorumlu hizmetçi kızlar vardı. İki buçuk yıl da bu şekilde çalıştıktan sonra bir terzihaneye girerek terzilik öğrenmeye başladı. Her türlü haksızlığa karşı ses çıkardığı için çalıştığı dikiş atölyelerinden birinde ona Kızıl Luise ismini taktılar.
Gemide iş buldu; dünyayı dolaştı
Berlin’den sonra Hamburg’a taşındı. 1892’de Hamburg’da kolera salgını patlak verdiğinde, denizaşırı bir ticaret gemisinde hostes olarak çalışmaya başladı. Bu dönemde Port Said, Hong Kong, Singapur’a gitti. Dünya’nın çeşitli ülkelerini görmek ufkunu açmış ve bundan çok hoşlanmıştı. 1895 yılında August Kähler’le evlendi, bir süre ev ve bakım işlerine verdi kendini. Ev kadınlığı yaptığını söylüyor. Ama fazla sürmedi bu durum, tekrar Hamburg’da terzi olarak ücretli çalışmaya başladı.
1902 yılında kendi isteğiyle Sosyal Demokrat Partisi’ne üye oldu. Parti çalışmalarında aktif olarak yer almaya başladı. Onun deyimiyle “kadınlar greve giderek kendilerini geliştirmek istediklerinde” her zaman sendikalı kadın işçilerin yanında yer aldı.
1906’da Mannheim’da düzenlenen Sosyalist Kadınlar Konferansı’nda ev işçilerinin örgütlenmesi için çağrı yapıldı; Bundan sonra Luise Kähler işe koyuldu. Ev işçisi kadınların boş zamanlarda gittikleri dans partilerine katıldı, oralarda pek çok genç kadını örgütledi. 20 Kasım 1906’da Hamburg’da Kadın Hizmetçiler, Çamaşırcılar ve Temizlikçiler Sendikası’nı kurdu ve ilk onursal başkanı seçildi. Sendikanın 500 üyesi vardı. Kadın Sendikası 1908 yılında Hamburg “sendikalar birliğine” bağlandı ve Luise Kähler 1913 yılına kadar yerel sendikal birliğin yönetim kurulundaki tek kadındı.
1909’un başında ülke çapında faaliyet gösteren Ev İşçileri Sendikası Federasyonu’na dönüşen sendika, artık 5 bin 711 üyeye sahipti ve sendika genel merkezi Berlin’deydi. Bu federasyon daha sonra ülkedeki ilk kadın sendikası olarak kabul edildi. Ida Baar sendika başkanı, Luise Kähler ise Hamburg şube başkanı oldu. Gertrud Hanna, mali sekreterlik görevini yürütüyordu. Sendikanın Gleichheit (Eşitlik) isimli gazetesi üyelere bedava olarak dağıtılıyordu. 1913 yılında ise Kähler başkanlık görevini devraldı.
Temizlikçi kadınlar için toplu sözleşme
4 Şubat 1910 gibi erken bir tarihte, Hamburg’un en tanınmış şirketlerden birinde çalışan 25 “temizlikçi kadın” için ilk toplu sözleşmeyi imzalamayı başardı.
Alman İmparatorluğu’nda bir sendikanın karşılaştığı en zor işlerden birini yapmak zorunda kaldılar. Yaşları 16-18 arasında değişen köyden şehre gelen bir milyon ev hizmetlisi genç kadın vardı ve bunların hiçbirinin sendikal ve siyasi deneyimleri yoktu. İşverenlerle birlikte yaşıyorlar ve haftada ancak bir gün izin yapabiliyorlardı.
Başlangıçtaki bu zorluklara rağmen Luise Kähler ve arkadaşları Helene Grünberg, Ida Baar ve ev hizmetlerinde çalışan kadınlar lehine önemli kazanımlar elde ettiler. Sendikanın girişimi ile imparatorluk, Birinci Paylaşım Savaşı sırasında anne adaylarına verilen desteği önemli ölçüde artırmaya karar verdi. Ocak 1916’da sendika Prusya Eyalet Parlamentosu’na bir dilekçe sunarak ev işçilerine yönelik hizmetli yönetmeliğinin kaldırılmasını talep etti. Bu çok önemli bir kazanımdı.
Prusya Ulusal Meclisi’nde
Bir süre sonra Luise Kähler Prusya Eyalet Parlamentosuna ve Prusya Ulusal Meclisine seçildi. 1932 yılına kadar bu görevleri sürdürdü yanında arkadaşı Gertrud Hanna da vardı. Sendika işlerini de bir yandan yürütüyordu. Reich Çalışma Bürosu’nda da ev işçilerini daha iyi bir yasal statüye kavuşturmak için çalışıyordu.
1913’ten itibaren sendikasının başkanı olarak ülke çapında toplu sözleşmelere katılıyordu, iyi bir müzakereciydi. Pek çok toplu sözleşmenin altında onun imzası vardı. Fakat otobiyografik anılarında gündelik işler arasında imzaladığı toplu sözleşmelerden hiç bahsetmemişti. Yalnızca çok rastlantısal bir biçimde 1931 sonunda Karlsruhe’de yapılan bir toplu sözleşmeye atıfta bulunmuştur.
Ev işçileri çalışma ve yaşam koşulları nedeniyle en zor örgütlenen kesimleri oluşturuyordu. Ama Kähler ve yoldaşları bu konuda kayda değer bir ilerleme sağladı. Hizmetliler Kanunu işverenin cezalandırma hakkını da ortadan kaldırmış, sendika ile birlikte belirlenen daha elverişli çalışma koşullarının önü açılmıştı. Sendikanın belirlediği haklar ve çalışma koşulları ev işçileri arasında yaygın olarak kullanılmaya başlandı.
Almanya Demokratik Kadınlar Birliği’nin fahri üyesiydi
1.Paylaşım Savaşı’ndan sonra Weimar Cumhuriyeti kurulurken Almanya’nın tümünde olduğu gibi Berlin’de de ciddi iç çatışmalar yaşandı. Önemli bir feminist ve sendika yetkilisi olarak Kähler, bu kargaşada sendikasını yönetmede büyük başarı gösterdi. Weimar Cumhuriyeti ekonomisi serbest düşüşe geçtiğinde binlerce ev işçisi işten atılmıştı ve işi çok zordu.
1933’ten itibaren bir sendikacı olarak Adolf Hitler yönetimindeki Nasyonal Sosyalistlere karşı çıktı. 1930’ların geri kalanında ve 2. Paylaşım Savaşı sırasında yakından izlenmesine rağmen başına bir şey gelmedi. Bu dönemde biraz geri çekildiği söyleniyor. Ama onun sendikası da tüm sendikalar gibi hareketsiz kalmaya zorlandı.
Savaş sonunda Sosyal Demokrat Parti’de bir kez daha aktif hale geldi. Batı Berlin’de yaşamasına rağmen, Doğu Berlin’deki Berlin Temsilciler Meclisi seçimlerine katıldı ve Kreuzberg Bölgesi Temsilcisi oldu. 1948’de Almanya’nın doğu kesiminde kurulan Almanya Demokratik Kadınlar Birliği’ne fahri üye olarak atandı. 1949’da Almanya resmen bölündü ve o Alman Demokratik Cumhuriyeti’nde iktidar partisi olan Almanya Sosyalist Birlik Partisi’nin kurucu üyeleri arasında yer aldı.
Alman Demokratik Cumhuriyeti’nin en yüksek sivil nişanı olan Karl Marx Nişanı’nı 1953’te aldı. Eylül 1955’te ise Doğu Berlin’de yaşama gözlerini yumdu.
Uwe Fuhrmann Frauen in der Geschichte der Mitbestimmung – Pionierinnen in Betriebsräten, Gewerkschaften und Politik, https://www.hugo-sinzheimer-institut.de/fpdf/HBS-008756/p_hsi_schriften_51.pd
https://de.wikipedia.org/wiki/Luise_K%C3%A4hler
Ana fotoğraf: Bundesarchiv
