“Yılın son ayında asgari ücret ve emeklilik aylıkları ne olacak diye konuşurken ekonomistlerin, siyasetçilerin, siyasi partilerin ve sendikaların bahsetmediği, hep beraber görmezden geldikleri cinsiyetler arasındaki eşitsizlikler kadınların erkeklerden daha çok işsiz kalmasına, daha düşük ücret ve emekli aylığı almasına ayarlı sistemin çarklarının dönmesine neden olacak.”
Yılın son ayındayız. Ocak ayından bu yana asgari ücret alan işçi ve emekçilerin ücretlerine zam yapılmadı. Asgari ücrete yılda iki kez yapılması gereken zam sarayın “hayır” demesi nedeniyle bu yıl yapılmadı.
Ocak 2025 itibari ile alınacak ücretlere yapılacak zam oranları geçtiğimiz aydan bu yana gündemde. KESK’in 30 Kasım tarihinde Ankara’da düzenlediği ve yurdun dört tarafından 50 binin üzerinde insanın katıldığı “Geçinemiyoruz” mitingi sadece işçi ve emekçilerin birlikte güçlü şekilde ses çıkarmalarını sağlamakla kalmadı. Sendikal alanda kitlesel eylem yapma hafızasını canlandırma ihtimalini de akıllara getirdi.
Ne olacak asgari ücretin hali?
Ücretli çalışanların yüzde 40’nın asgari ücret karşılığında çalıştığı, asgari ücretin 17 bin 2 lira olduğu ülkede asgari ücret alan her çalışan açlık sınırının altında ücret için ter dökmüş oluyor. AKP’ye yakınlığı ile bilinen TÜRK-İŞ’in Kasım 2024 raporlarında dört kişilik ailenin aylık gıda harcaması bile 20 bin 562 lira. Bu rakam aynı zamanda açlık sınırı. TÜRK-İŞ’in açıkladığı açlık sınırı ile asgari ücret arasındaki fark 3 bin 560 lira!
Yine TÜRK-İŞ’in yaptığı araştırmada asgari ücret ile yaşam maliyeti arasındaki fark 9 bin 700 lira olarak hesaplanmış. Aynı araştırmada açlık sınırı 66 bin 976 lira. TÜRK-İŞ’in araştırmasında ulaştığı açlık sınır neredeyse dört asgari ücret kadar. Dört kişilik ailenin tüm bireyleri asgari ücretle çalışsa ancak açlık sınırı ücretine ulaşabilecek. Nerede insanca yaşamaya yetecek ücret!
Hepimiz şahidiz ki işçi ve emekçilerin açlık sınırının altında olan asgari ücrete mahkûm edilmesinde TÜRK-İŞ’in katkısı çok.
Kadın işçiysen daha yoksulsun
Tüm bu gerçeklerle bir yıldır işçi sınıfı boğuşuyorken bir yandan saray, TÜSİAD, MÜSİAD ve sarı sendikalar, diğer yandan işçi ve emekçiler yanlısı sendikalar, siyasi partiler, sosyalistler, ekonomistler, kadın emeği alanında mücadele veren feministler arasında asgari ücret üzerinden devam eden çekişme sürüyor.
Geçinememek çalışan her kesim için ortak bir durum ama en çok kadınlar geçim derdi yaşıyor. İşçi de olsa, işsiz de olsa, emekli de olsa kadınlar erkeklerden daha zor şartlarda yaşıyor. Bunun tek nedeni kadın olmaları.
Kadın oldukları için işyerlerinde daha düşük ücrete evet demek zorundalar.
Kadın oldukları için daha zor iş bulabiliyorlar.
Kadın oldukları için işyerlerinde cam tavan nedeniyle yükselemiyorlar.
Kadın oldukları için sendikalı olma oranları çok düşük.
Kadın oldukları için kayıtsız, parçalı çalışmayı “tercih etmek” durumundalar.
Kadın oldukları için tam zamanlı ve düzenli işlerde çalışamıyorlar.
Kadın oldukları için sosyal güvenceli işlerde emekli olabilecek sürede çalışamıyorlar. Aynı nedenle emekli kadın sayısı düşük.
Ücretli çalışan kadın sayısı erkek sayısının çok çok altında. İşsizlik adeta kadınların “kaderi.” Kadın işsizliği her zaman genel işsizlik oranının üstünde. Bu da bize kadın işsizliğinin tesadüf olmadığını, işin içinde bizzat siyasetin parmağının olduğunu gösteriyor.
Ücretli çalışmak kadınlar için neredeyse lüks
Ücretli çalışma hayatına atılabilen kadın sayısının düşük olduğu bilinen gerçek. DİSK-AR’ın raporlarında bu gerçek sayılarla somutlaşmış. DİSK-AR’ın TÜİK verilerinden yola çıkarak yazdığı raporun linkini aşağıya bırakıyorum. Yazının sonuna geldiğim için sadece birkaç rakamı buraya alacağım.
2024 yılı 3. çeyrek üç aylık verilere göre dar ve geniş tanımlı işsizlik oranları kadınlarda işsizliğin erkeklerden daha yüksek olduğunu söylüyor. Dar tanımlı işsizlik erkeklerde yüzde 6,9 iken, bu oran kadınlarda 12,1. Geniş tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 21, kadınlarda yüzde 35,7. Her üç kadından biri atıl işgücü. Yani çalışabilecek durumda olan ve çalışmak isteyen, iş arayan, bulsa hemen çalışacak olan her üç kadından biri işsizler ordusuna katılmış durumda. Erkeklerde bu oran beşte bir.
Yılın son ayında asgari ücret ve emeklilik aylıkları ne olacak diye konuşurken ekonomistlerin, siyasetçilerin, siyasi partilerin ve sendikaların bahsetmediği, hep beraber görmezden geldikleri cinsiyetler arasındaki eşitsizlikler kadınların erkeklerden daha çok işsiz kalmasına, daha düşük ücret ve emekli aylığı almasına ayarlı sistemin çarklarının dönmesine neden olacak.
Biz kadın emeği savunucuları olan feministler kadın işçilerin sömürülen emekleri için susmadan mücadeleye devam edeceğiz. Karşımızdaki duvarlar ne kadar kalın olsa da sesimiz o duvarları aşacak güçte.
Kaynaklar:
turk iş.org.tr – turk-is-kasim-2024-aclik-ve-yoksulluk-siniri
https://arastirma.disk.org.tr/wp-content/uploads/2024/11/Issizlik-ve-Istihdamin-Gorunumu-2024-3.-Ceyrek-.pdf?fbclid=IwY2xjawG-mDxleHRuA2FlbQIxMAABHfR_Bgy8z2tiYm-WzcCmQlj_KGKCeviMvju8SgtmSqThToRvjkTQtp-Tow_aem_2UFVEC_Mz-mqO3nMLd_tEA
